Rau tập tàng quê tôi

Thời gian trôi như dòng sông bất tận. Ký ức mỗi người cứ đầy thêm bao kỷ niệm buồn vui. Một sớm đi chợ Đằng Lâm (Hải Phòng), gặp bà lão bán rau tập tàng ngay rìa đường, tôi như gặp lại một phần ký ức tuổi thơ ngọt ngào. Chợt nhớ quay quắt cái làng nhỏ bên bờ sông Văn Úc hiền hòa, nhớ cánh đồng bao la, suốt đời tận tụy hiến dâng cho người dân quê lam lũ, chất phác những vụ mùa bội thu. Và hơn hết, tôi nhớ những búp rau tập tàng quê mình.

Mẹ tôi hay gọi đùa rau tập tàng là rau tập thể, bởi bát canh bao giờ cũng phải có dăm loại rau mới ngọt ngon. Người già quê tôi lại gọi thứ rau này là rau thơm thảo vì nó hiến dâng cho đời những bát canh ngọt lành. Tập tàng có loại rau cuống tím hoa vàng, lá nhỏ, dày như hình con sam nên gọi là rau sam. Rau sam có vị chua thanh, còn dùng chữa nhiều bệnh. Một loại nữa là rau dền có chùm hoa trắng ngà như hạt cơm nên gọi là dền cơm. Loại này ăn rất ngọt và bùi. Thứ rau lá có chấm trắng li ti óng ánh như hạt muối nhỏ, ăn có vị hơi mặn gọi là rau muối. Còn loại rau có lá tròn xoe như má con gái gọi là rau má cũng góp mặt trong nhóm rau tập tàng...

Tập tàng dễ tính, có mặt từ bờ mương, bờ ruộng, ven đường đến triền đê. Biết phận mình là loài rau dại, tập tàng cứ âm thầm chắt chiu từ đất cằn mộc mạc để lớn, để dâng hiến cho con người những bát canh ngon khi mùa màng thất bát.

Bao giờ đi làm đồng, mẹ tôi cũng đeo chiếc giỏ, cặm cụi tát túm kiếm con tép, lần mò bắt ít cua đồng hay ít cá cờ, cá rô ron để cải thiện bữa ăn. Trên đường về, mẹ hái nắm tập tàng buộc bằng vài cọng rơm vàng ươm xách trên tay. Mẹ về, tôi nhanh nhảu chạy ra vườn cắt nắm mồng tơi hay ít rau ngót là được bữa cải thiện. Thích nhất là sau mùa gặt hái, tập tàng lên xanh mơn mởn. Những lúc rỗi rãi, chúng tôi rủ nhau đi câu cáy. Đồ mang theo là chiếc que tre cứng cáp, buộc sợi chỉ hay cước cùng ít ruột ốc hột, món ăn sở trường của lũ cáy. Chúng tôi đầu trần hăm hở xuống bãi, chỉ vài tiếng là câu được lưng giỏ. Chiều tà, tất cả để giỏ ở chân đê để được thả hồn với những trò chơi dân dã như đánh khăng, hay chơi trận giả, có khi nhảy ùm xuống sông tắm rồi mới về. Và tình bạn chúng tôi cứ thế lớn lên.

Ngày nông nhàn, mẹ tôi đi bắt cáy bằng lẹm. Mùa hạ bắt được nhiều, mẹ thường lấy trứng đem phơi khô để dành ăn dần. Mẹ tôi nấu khéo lắm. Tùy loại rau mà mẹ cho trước, cho sau, vừa chín tới là bắc ra để rau không nồng. Mẹ kho cá cũng rất ngon. Ít cá linh tinh với chay khô hay khế trong vườn, ít mẻ cho vào niêu đất vùi trấu vài tiếng là nhừ, thơm lừng. Trưa hè, bát canh tập tàng, đĩa cá kho cùng ít sung muối sổi thật hấp dẫn. Bao năm tháng đã qua, tôi vẫn không sao quên được hương vị bùi thơm của cá kho, ngọt mát của canh tập tàng làm từ đôi bàn tay khéo léo, tảo tần của mẹ. Bữa ăn dân dã mà đầm ấm.

Cuộc sống vật chất giờ đã đủ đầy hơn, nhưng với tôi, cánh đồng làng và những búp tập tàng mãi là người bạn ân tình của tuổi thơ. 

Trịnh Thị Thuận