Hải Phòng giành chính quyền cách mạng tháng 8 năm 1945

Mùa thu năm 1945 - một mùa thu đã đi vào lịch sử của thế giới và Tổ quốc Việt Nam, thành phố Hải Phòng như một mốc kỳ diệu với biết bao sự kiện trọng đại.

Sau khi chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc, khi được tin phát xít Nhật đầu hàng quân Đồng minh vào ngày 14 tháng 8 năm 1945, Ủy ban khởi nghĩa toàn quốc đã ra quân lệnh số 1 kêu gọi quân dân cả nước đứng lên khởi nghĩa.

Qua tin tức nhận được, quần chúng cách mạng ở thành phố Hải Phòng và tỉnh Kiến An, nhất là các huyện ngoại thành như Kiến Thụy, An Lão, An Dương, Tiên Lãng... sục sôi khí thế cách mang. Chủ trương của Đảng và Mặt trận Việt Minh như “Giữ lấy thóc gạo”, “Phá kho thóc”, thực hiện các khẩu hiệu “không nộp một hạt thóc, một đồng xu cho Nhật”... đã được đông đảo quần chúng hưởng ứng. Tổ chức tự vệ vũ trang đã được từng bước hình thành ở nhiều nơi. Sự kiện Ủy ban dân tộc giải phóng được thành lập tại Kim Sơn (Kiến Thụy) ngày 12/7/1945 và cuộc chiến đấu của lực lượng chống quân Nhật khủng bố ngày 04/8/1945 có tiếng vang lớn. Từ đây căn cứ Kim Sơn trở thành trung tâm cách mạng ở tỉnh Kiến An. Nắm bắt thời cơ cách mạng, Ủy ban dân tộc giải phóng Kim Sơn đã quyết định khởi nghĩa giành chính quyền ở huyện Kiến Thụy.

Sáng 15 tháng 8 năm 1945, quần chúng vũ trang ở các xã kéo lên tham dự cuộc mít tinh xóa bỏ chính quyền địch, thành lập Ủy ban cách mạng lâm thời huyện Kiến Thụy. Tin Việt Minh cướp chính quyền thắng lợi ở huyện Kiến Thụy nhanh chóng lan đi khắp vùng, làm nức lòng nhân dân trong toàn tỉnh và thành phố. Trong khí thế cách mạng, các huyện An Lão (17/8), Vĩnh Bảo (20/8), Tiên Lãng (20/8), Thủy Nguyên (22/8) quần chúng nhân dân nhanh chóng đứng lên giành chính quyền.

Như vậy chưa đầy một tuần lẽ, toàn bộ chính quyền tay sai của bọn đế quốc, phong kiến ở các huyện Kiến Thụy, Thủy Nguyên, An Lão, An Dương, Tiên Lãng, Vĩnh Bảo đã bị đập tan. Chính quyền cách mạng được thành lập. Riêng huyện Cát Hải, Cát Bà tuy quần chúng chưa nổi dậy nhưng chính quyền địch đã tan rã.

Ngày 24 tháng 8 năm 1945, một cuộc mít tinh toàn tỉnh được tổ chức tại sân vận động thị xã Kiến An, Ủy ban nhân dân cách mạng lâm thời tỉnh được thành lập và ra mắt nhân dân trong tiếng hoan hô của hàng vạn quần chúng nhân dân.

Ở thành phố Hải Phòng, suốt trong những ngày từ 15 đến 22 tháng 8 năm 1945, các đội tuyên truyền xung phong liên tục hoạt động. Từng đoàn thanh niên cắm cờ đỏ sao vàng trên xe đạp đi diễu trên các đường phố ngoại ô và rải truyền đơn, dân biểu ngữ kêu gọi đồng bào đứng lên khởi nghĩa, giành chính quyền. Các nhà máy xi măng Rô-be, Ca-rông, Com-ben, Xtai, Đăng-xét cũng thành lập ủy ban công xưởng của công nhân, thực hiện sản xuất và sửa chữa vũ khí. Công nhân nhà in truyền đơn, biểu ngữ. Thợ may chuyên lo may cờ. Các lực lượng vũ trang tập trung và tự vệ khẩn trương luyện tập quân sự. Nhân dân hăng hái hoạt động trong đoàn thể cứu quốc, chuẩn bị vũ khí, sẵn sàng đợi lệnh là vùng lên. Cả thành phố nô nức chuẩn bị khởi nghĩa.

Nhân dân Hải Phòng khởi nghĩa giành chính quyền ngày 23/8/1945

Ủy ban khởi nghĩa Hải Phòng quyết định lấy ngày 23 tháng 8 là ngày khởi nghĩa. Mờ sáng ngày 23, hàng chục vạn quần chúng vũ trang gương cao cờ đỏ sao vàng như những dòng thác lớn đổ về quảng trường nhà hát lớn. Đúng 10 giờ ngày 23 tháng 8 cuộc mít tinh trọng thể được bắt đầu, một lá đỏ sao vàng cỡ lớn được kéo lên. Đồng chí Vũ Quốc Uy thay mặt Ủy ban khởi nghĩa thành phố tuyên bố xóa bỏ chính quyền tay sai phát xít Nhật, thành lập Ủy ban cách mạng lâm thời Hải Phòng.

Sau cuộc mít tinh, hơn mười vạn quần chúng tràn xuống đường tuần hành thị uy. Cùng với cuộc tuần hành biểu dương lực lượng, cán bộ và lực lượng tự vệ tỏa đi tiếp quản trại bảo an ninh, tòa thị chính, sở cảnh sát, sở liêm phóng và các công sở trong thành phố.

Ngày 23 tháng 8 năm 1945 đã đi vào lịch sử của thành phố như một mốc son chói lọi, ngày thắng lợi trọn vẹn của cuộc khởi nghĩa giành chính quyền ở Hải Phòng - Kiến An.

Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám ở Hải Phòng - Kiến An là thắng lợi của việc nắm vững quan điểm quần chúng và quy luật vận động cách mạng. Đảng bộ Hải Phòng - Kiến An đã kiên trì giáo dục, nâng cao giác ngộ giai cấp, giác ngộ dân tộc cho công nhân, nông dân và các tầng lớp nhân dân tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, vượt qua mọi khó khăn thử thách cho đến ngày thắng lợi cuối cùng.

L.Q.P