Nhạc sỹ Duy Thái: “Hải Phòng luôn ở trong tim tôi”
Đêm nhạc Duy Thái - Phú Quang tháng 10-2010 vừa khép lại nhưng vẫn còn dư vị ngọt ngào những bản tình ca của nhạc sỹ thủ đô Hà Nội và TP Hải Phòng.
Thương… trăng và nhớ… người đã xa
Tôi hẹn gặp Duy Thái trong một góc vắng của quán cà phê. Anh nói những điều khá lạ: “Có những chiều anh vẫn thấy đâu đó dáng hình người cũ trên những con phố quen, như gần mà đã xa vời. Trong sự mất mát ta vẫn có được, ít nhất là một nỗi buồn. Một cái tứ quen trong thơ Lê Đại Thanh - “Thả chim cho gió, tôi thu lưới về. Tình tôi mãi mãi đam mê. Cái bay đi, cái không về, cái trôi”. Cái mất mát không chỉ là cay đắng mà kẻ đánh rơi vẫn được, vì đó là phần người…”. Thì ra đó là bản tình ca mới nhất của Duy Thái - “Người đi có nhớ”. Tình yêu ở trong bài tình ca này dường như có những suy ngẫm, đầy tâm sự của người viết, nhưng vẫn thấm đậm tình yêu, tình người.
Cũng vẫn với kiểu nói chuyện miên man, tưởng như “không đâu vào đâu”, anh lại nói về bản tình ca mới thứ hai “Trăng nơi phố thị” - một tiếng lòng của người nghệ sỹ về tình đời, tình người. Giá trị thật khi đặt đúng chỗ thì tuyệt vời, khi đặt sai chỗ thì... Có một lần anh được ở một vùng quê. Trên triền đê, ánh trăng dát bạc trên sông, nhuộm trên sóng lúa và những con đường dành cho đôi lứa yêu nhau… Sao mà ánh trăng trong ngần tuyệt vời đến thế. Bỗng anh mường tượng ra sự không tồn tại của trăng. Và rồi điều đó cũng đến… “Trăng vào phố thị lạc lõng ra sao giữa muôn ánh đèn màu, phố xá tấp nập? Trăng tựa hồ như một con người, nếu giá trị không được đặt đúng chỗ thì… cũng buồn lắm, thương lắm”. Cái hay của “Trăng nơi phố thị” là cái tự sự của người viết được ca sỹ Khánh Linh thể hiện thật ngọt ngào. Chất giọng trong trẻo cùng với nhiệt huyết trong tâm hồn người ca sỹ đã chắp cánh để cho giai điệu bay bổng, “nói” những điều mà nhạc sỹ muốn gửi gắm vào ca khúc…
“Nghiệp” viết tình ca
Ngoại ngũ tuần nhưng viết tình ca vẫn “ướt” - rất nhiều người đã nói một cách hóm hỉnh về Duy Thái như thế. Nhớ lại cái thủa ban đầu, khi anh mới chỉ là diễn viên đóng vai phụ của đoàn kịch thì anh đã “bắt duyên” với nghiệp viết tình ca một cách hết sức tình cờ. Đó là năm 22 tuổi, kỷ niệm mộng mơ với dòng sông Cấm, tình cảm thôi thúc ấy đã khiến anh liều lĩnh viết tình khúc đầu tiên có tên “Bến sông”. Chỉ đến khi ca khúc nổi tiếng “Lời của gió” ra đời thì “nghiệp” viết tình ca mới “vận” vào Duy Thái. Nhiều tác phẩm của Duy Thái sau này được đông đảo công chúng biết đến và mến mộ, như: “Tình yêu đầu tiên”, “Hãy đến với em”, “Tìm tên anh trên bờ cát”… rồi “Phố vắng”, “Tương tư”, “Em về Paris”… Tình phẩm hàng trăm bài và tuổi đời của các tác phẩm càng khẳng định tên tuổi của Duy Thái. Sức sáng tác dồi dào và sự lao động miệt mài, không ngưng nghỉ của anh dường như thắng cả những barie nghiệt ngã nhất trong bước đường sáng tác.
Hỏi anh “Bí quyết nào để anh viết tình ca “thấm” đến vậy?” - Duy Thái trả lời rất chân thành - “Yêu người ngoài đời thật thì nhiều rào cản, ngăn cấm chứ yêu người ở trong thơ, trong mộng thì ai ngăn cấm mình đâu”. Nói vậy chứ không phải chỉ tình yêu mới thành tình khúc. Đôi khi tình ca của Duy Thái bắt nguồn từ tứ thơ của nhiều người bạn. Anh kể, nhiều nhà thơ nghiệp dư vẫn có thể có cho tứ thơ hay mà nhiều người khác không dễ gì có nó. Có lần anh bắt gặp tứ thơ hay trong bài thơ của một vị Giám đốc sở GDĐT, một nhà thơ nghiệp dư, những tứ thơ của ông lại rất thi vị và giàu chất tình ca. Bài “Hải Phòng thành phố tôi yêu” đã ra đời sau đó. Rồi trong một cuộc gặp gỡ bạn bè, gặp tứ thơ của cán bộ phòng hình sự Hải Phòng, khác với công việc, tứ thơ của anh lại thăng hoa đầy tình cảm với một bóng hồng Hà Nội khiến chàng nhạc sỹ lại không thể cầm lòng… Những bản tình ca là nỗi lòng rất thật, rất con người bồng bềnh trôi trong những giai điệu đẹp, êm dịu của một nhạc sỹ biết cách lắng gạn tình đời, tình người gửi vào ca khúc.
Nghề “tay ngang”
Đối với Duy Thái, nghề “tay trái” cũng chiếm của anh khá nhiều thời gian, công sức. Anh tâm sự, để có thể theo đuổi nghề nhạc chân chính mà không phải “có lỗi” vợ con thì nghệ sỹ cùng phải bươn chải. “Anh được các đơn vị cơ sở tin tưởng và mến mộ, mời sáng tác ca khúc riêng. Anh vừa làm chương trình cho Trường Xi măng Việt Nam. Anh cũng mới viết cho ngành Tòa án Việt Nam một “tòa án ca”, bài hát “Tự hào ngành tòa án Việt Nam”. Anh viết ca khúc ngành cấp nước Hải Phòng, Hội doanh nhân VN, một trường học cũng có bài ca…”. Đây là hoạt động nghiệp dư mà theo Duy Thái là có thể chấp nhận được để nuôi nghề. “Có làm việc nhỏ được thì mới làm được việc lớn. Có ca khúc để đời thì cũng phải có cái để nuôi sống nó”. Song có điều không ai phủ nhận được là dù sáng tác theo “đơn đặt hàng” thì ca khúc của anh vẫn có chất riêng của Duy Thái. Sáng tác ca khúc cho các đơn vị cơ sở đúng hẹn đã tạo thành “uy tín”, họ còn giúp tài trợ các chương trình ca nhạc do anh tổ chức…
Làm nhạc sỹ đôi khi cũng thấy nhiều bất công, Duy Thái bộc bạch. Nhiều ca sỹ bây giờ có thể mặc nhiên ra giá tiền cát - sê cho một buổi biểu diễn. Song chính bản thân nhạc sỹ thì biết ra giá với ai? Trong khi đó, ca sỹ thì không tự sáng tác bài hát, các nhạc sỹ đôi khi phải “đo ni đóng giày” để tạo nên danh tiếng cho ca sỹ, để rồi đôi khi chính các ca sỹ lại ra giá lại với nhạc sỹ để đưa tác phẩm ra công diễn. Anh kể, chính trong buổi ra mắt tác phẩm mới của anh cách đây không lâu, anh mời nhiều ca sỹ tên tuổi để cùng tham gia một chương trình ca nhạc trong đó có nhiều tác phẩm mới, một số ca sỹ đã ra giá, rồi lại đòi tăng giá, đến khi bắt đầu diễn thì họ bỏ ngang. Khán giả không biết lại bảo người tổ chức là “treo đầu dê, bán thịt chó” nhưng nỗi khổ tâm thật khó bày tỏ cùng ai.
“Hải Phòng luôn ở trong tim”
Nhớ lần tôi gặp Duy Thái gần đây là khi anh tham gia vào cuộc thi sáng tác ca khúc về Hải Phòng. Trong cuộc trò chuyện miên man không đầu không cuối với phóng viên về chuyện đời, chuyện nghề, anh vẫn gửi gắm một tấm lòng chân thành với thành phố cảng. Anh tâm sự, viết về Hải Phòng là viết về một vùng đất sinh ra và nuôi dưỡng mình. Từ thủa còn ấu thơ đến khi đã nổi tiếng cả nước, Duy Thái vẫn sống ở Hải Phòng. Thành phố cảng cũng là nơi nhiều tài năng thơ ca của đất nước đã từng sống như: các nhạc sĩ lập nên nhóm Đồng Vọng: Lê Thương, Hoàng Quý, Hoàng Phú, Canh Thân, Văn Cao…, - nhóm nhạc đã góp phần làm nên nền tân nhạc Việt Nam; rồi nhạc sĩ Đoàn Chuẩn, cố nhạc sĩ Đỗ Nhuận, cố nhà văn nhà thơ nhạc sĩ Nguyễn Đình Thi, Vũ Trọng Hối, Lương Vĩnh… Dường như mỗi nhạc sỹ đã từng có thời gian sống và sáng tác tại Hải Phòng đều chung một tình yêu với thành phố cảng, với những nhà máy, người công nhân bên bờ biển cả đầy sóng và gió.
Anh chỉ băn khoăn là không hiểu sao nhiều tên tuổi lớn, cả nhạc sỹ, ca sỹ, người đẹp… của Hải Phòng, nhưng muốn bứt lên lại cứ phải đi khỏi thành phố quê hương? Hiếm có người còn ở lại sau khi đã nổi tiếng. Lý do chính không phải do nghèo, cũng không phải công chúng không mến mộ nghệ thuật. Có thể để nuôi dưỡng những cây non mới mọc trở thành đại thụ thì Hải Phòng vẫn còn chưa thể được coi là mảnh đất màu mỡ lắm chăng…
Tình yêu với đất Cảng hôm nay đối với Duy Thái vẫn gắn bó như ngày nào đã khiến anh bất ngờ chuyển phong cách để viết “Hải Phòng giữa trái tim tôi”, là một tác phẩm mang sắc thái tráng ca, một sự thay đổi trong phong cách của anh (vốn là dòng nhạc trữ tình). Tác phẩm này được NSND Quang Thọ biểu diễn rất thành công tại đêm nhạc Duy Thái - Phú Quang tổ chức mùa thu tháng 10-2010 tại Hải Phòng. Anh còn có nhiều ca khúc khác viết về Hải Phòng. Duy Thái luôn chọn những câu chữ hay và giai điệu đẹp để thể hiện hình ảnh của thành phố cảng thân yêu, điển hình như bài “Hải Phòng thành phố tôi yêu” (Tên bài hát đã được chọn làm tít chính của chương trình truyền hình đất Cảng)… “Viết bài hát về Hải Phòng luôn là sự tri ân đặc biệt của Duy Thái” - Tác giả “Lời của gió” bày tỏ tình yêu với thành phố quê hương một cách rất chân thành như vậy.
Nhật Lam